زانبولوس(زمزیران) - zanblos(zmziran)

رود زاب
رود زاب رودی است که در ناحیه? کردستان جاری است و یونانیان آن را لیکوس می‌گفته‌اند. سرچشمه? رود زاب از کوه داروجان است و جلگه? زاب را مشروب کرده، کوه آهنگران و کوه بزنیان را قطع می‌کند و وارد رود دیاله می‌شود در قسمت‌های مختلف به اسامی گاورود و رود سیروان و رود دیاله نامیده می‌شود. این رود از کوه‌های حوالی گردنه? اسدآباد در مغرب کوه الوند سرچشمه می‌گیرد و از مشرق به مغرب تا سرحد عراق جاری است و از تنگه‌های باریک راهی برای خود حفر کرده، از کوه شاهو و کوه کله‌سر می‌گذرد و به طرف جنوب غربی منحرف شده بالاخره به دجله می‌رسد.
همچنین آمده‌است، زاب نام یکی از پادشاهان قدیم ایران است. چندین نهر را در عراق بنام زاب خوانند و همچنین رود زاب نام دو رود از توابع رود دجله است. یکی از آن دو بزرگ و به زاب اصلی مشهور است؛ و دیگری کوچک و نام آن زاب اسفل است. این دو رود در کوهستان‌های حدود ایران طرف چپ دجله فرو می‌ریزد.[1] هم‌اکنون ایران در حال ساخت سد و احداث تونلی به منظور برگرداندن آب این رود به سمت ایران و در نهایت ریختن آب آن در دریاچه ارومیه است. این اقدام به منظور جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه صورت می‌پذیرد. البته این اقدام با واکنش شدید حکومت خود مختار کردستان عراق مواجه شده و بر اساس شنیده‌ها تهدید کرده‌اند که در صورت ساخت این سد توسط ایران، این سد را هدف قرار داده و تخریب خواهند کرد.

رودخانه زاب کوچک

رودخانه زاب کوچک (به عربی: الزاب الصغیر) از ایران سرچشمه گرفته و در عراق به دجله می‌ریزد. این رودخانه نزدیک به 400 کیلومتر طول داشته و حوضه? آبریز ی برابر با 22000 کیلومتر را در برمی‌گیرد. در کنار همین رود بود که ابومسلم خراسانی بر مروان حمار (آخرین خلیفه? اموی) غلبه یافت.[1]  دو سد در سر راه این رود ساخته شده است. این رود از دامنه‌های زاگرس سرچشمه گرفته و از غرب ایران خارج می‌شود. رودخانه زاب کوچک در بالا دست در دره‌های کوه زاگرس جریان دارد.رود کلوه- Kalwe (زاب) از ضلع غربی کوهستانهای مابین مهاباد و پیرانشهر مشهور به گردنه میدان با 2140 متر ارتفاع از سطح دریا و نیز ضلع شرقی کوهستانهای قندیل سرچشمه می‌گیرد درابتدا از شرق به غرب جاری می‌شود و دارای دو شاخه مهم فرعی چون رودخانه لاوین و سیلوه و بادین آباد در پیرانشهر و رودخانه های فرعی پردانان ، خدرآباد ، نستان ، کانی زرد ، قازان و ویسک در حوزه سردشت می باشد و سپس جریان خود را به سوی جنوب کج می‌کند و در دره‌ای عریض و مستقیم در امتداد جاده سردشت-پیرانشهر از منطقه پیرانشهر به سوی سردشت ادامه می‌یابد. از آن طرف سردشت یعنی ابتدای جلگه به هنگام خروج از ایران در دهستان آلان به طرف غرب یعنی اقلیم کردستان عراق جریان پیدا می‌کند سرانجام در بالا دست کرکوک در نزدیکی شهر حویجه به دجله می‌ریزد. رودخانه سیلوه از کوهستان حاجی ابراهیم قندیل بین پیرانشهر و اشنویه هم مرز با سوران کردستان عراق سرچشمه می گیرد.شهرها و شهرکهای مهم در نزدیک رودخانه زاب عبارتند از : در ایران پسوه ، گردکشانه ، پیرانشهر ، میرآباد، نلاس ، ربط ، سردشت. در عراق : قلعه دیزه، رانیه ، دوکان ،طقطق و کوی سنجق ، کرکوک ، دوبز ، پرده (آلتون کوپری) ، حویجه.به طور کلی زاب کوچک دارای جریان آب دائمی است و در سرتاسر سال خشک نمی‌شود. این رودخانه و دره? عمیق آن یکی از دیدنی‌ترین رودخانه‌های استان‌های غربی است که به خودی خود دارای جاذبه‌های جهانگردی است.

از ویکی‌پدیا، دانشنامه? آزاد